OGRÓD BOTANICZNY UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego, założony w 1783 roku, jest
najstarszym ogrodem botanicznym w Polsce i jednym z najstarszych obiektów tego
typu w Europie. Ze względu na wybitne walory przyrodnicze i wartość historyczną został wpisany do rejestru zabytków w 1976 r.
HISTORIA
Ogród Botaniczny początkowo miał powierzchnię ok. 2,4 ha i został zaaranżowany z
dawnego założenia pałacowego z ok. 1600 r. należącego uprzednio do rodziny
Czartoryskich.
Ogród powstał z inicjatywy Komisji Edukacji Narodowej jako zakład
pomocniczy Katedry Chemii i Historii Naturalnej.
Obecnie Ogród zajmuje obszar ok. 9,6 ha i jako całość stanowi mozaikę różnych
stylów ogrodowych, co decyduje o jego wyjątkowym charakterze.
MOZAIKA RÓŻNYCH STYLÓW OGRODOWYCH
Jak zauważa prof. Alicja Zemanek, biolog i historyk nauk przyrodniczych
„pierwotnie [Ogród-JZ] miał układ tarasowego, geometrycznego parku o
kompozycji barokowej typu francuskiego, z prostokątnym stawem pochodzącym z
dawnego starorzecza Wisły. [publikacja „Muzeum Ogrodu Botanicznego
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – przeszłość i teraźniejszość" Opuscula
Musealia, Volume 25 (2018)].
W jego obrębie urządzono kolekcje roślin leczniczych oraz ozdobnych.
Na obszarze dołączonym do ogrodu w XIX wieku urządzono arboretum w stylu
angielskim, ze swobodnym rozmieszczeniem (układem) grup roślinnych.
MOZAIKA RÓŻNYCH STYLÓW OGRODOWYCH
„pierwotnie [Ogród-JZ] miał układ tarasowego, geometrycznego parku o
kompozycji barokowej typu francuskiego, z prostokątnym stawem pochodzącym z
dawnego starorzecza Wisły. [publikacja „Muzeum Ogrodu Botanicznego
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – przeszłość i teraźniejszość" Opuscula
Musealia, Volume 25 (2018)].
angielskim, ze swobodnym rozmieszczeniem (układem) grup roślinnych.
Poszerzenie powierzchni ogrodu w XX wieku pozwoliło na stworzenie nowych
działów: zaaranżowanych we współczesnym stylu krajobrazowym, z rekonstrukcją
geometrycznego ogrodu włoskiego, ogródka japońskiego i ogródka wiejskiego.
Dopełnieniem kompozycji Ogrodu są elementy małej architektury: dwie altany, trzy
pergole.
Występują tu różnorodne zbiorniki wodne: duży staw (znajduje się w
najstarszej części ogrodu), sadzawka z fontanną, dwa nieduże stawki, kilka basenów
z roślinami.
Spacerując alejkami możemy dostrzec pomniki Józefa Warszewicza, Mariana
Raciborskiego i Władysława Szafera. Prof. Szaferowi, wybitnemu botanikowi,
zawdzięczamy dzisiejszą aranżację Ogrodu.
UNIKALNE OKAZY ROŚLIN
Znajdują się tu trzy oranżerie:
-najstarszy kompleks szklarniowy Victoria pochodzi z lat 1786–1787.
-Holenderka – storczykarnia pochodzi z 1954 roku.
-Palmiarnia Jubileuszowa wraz z zespołem szklarni tropikalnych została wybudowana
w 1954 roku z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wśród wyjątkowych okazów, które możemy podziwiać w szklarniach są m. in. ponad 150-letnie sagowce (szklarnia Jubileuszowa) oraz ponad 150-letnia palma (daktylowiec kanaryjski) osiągająca wysokość 14 metrów (kompleks szklarniowy Victoria).
Do najstarszych gatunków roślin znajdujących się na terenie Ogrodu należy:
-ok. 230-letni dąb szypułkowy (Quercus robur L.), zwany dębem Jagiellońskim
– dwa okazy ponad 200-letnie derenia właściwego (derenie Śniadeckiego) posadzone
ok. 1790 roku
– ponad 100-letni cypryśnik.
Na dziedzińcu Collegium Śniadeckiego, od strony ulicy Kopernika, stoi najstarsza
polska robinia akacjowa.
Krakowski Ogród może poszczycić się imponującą, najstarszą i największą wśród
polskich ogrodów botanicznych, kolekcją ok. 500 gatunków i odmian storczyków. Jej
początki sięgają połowy XIX w.
W Muzeum Ogrodu Botanicznego zwiedzający mogą zobaczyć materiały dotyczące
ponad 200-letniej historii Ogrodu, a także ekspozycję przedstawiającą świat tundry
polarnej w Arktyce i Antarktyce.
