OGRÓD BOTANICZNY UNIWERSYTETU JAGIELLOŃSKIEGO
Ogród Botaniczny Uniwersytetu Jagiellońskiego, założony w 1783 roku, jest
najstarszym ogrodem botanicznym w Polsce i jednym z najstarszych obiektów tego
typu w Europie. Ze względu na wybitne walory przyrodnicze i wartość historyczną został wpisany do rejestru zabytków w 1976 r.
HISTORIA
Ogród Botaniczny początkowo miał powierzchnię ok. 2,4 ha i został zaaranżowany z
dawnego założenia pałacowego z ok. 1600 r. należącego uprzednio do rodziny
Czartoryskich.
Ogród powstał z inicjatywy Komisji Edukacji Narodowej jako zakład
pomocniczy Katedry Chemii i Historii Naturalnej.
Obecnie Ogród zajmuje obszar ok. 9,6 ha i jako całość stanowi mozaikę różnych
stylów ogrodowych, co decyduje o jego wyjątkowym charakterze.
MOZAIKA RÓŻNYCH STYLÓW OGRODOWYCH
Jak zauważa prof. Alicja Zemanek, biolog i historyk nauk przyrodniczych
„pierwotnie [Ogród-JZ] miał układ tarasowego, geometrycznego parku o
kompozycji barokowej typu francuskiego, z prostokątnym stawem pochodzącym z
dawnego starorzecza Wisły. [publikacja „Muzeum Ogrodu Botanicznego
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – przeszłość i teraźniejszość" Opuscula
Musealia, Volume 25 (2018)].
W jego obrębie urządzono kolekcje roślin leczniczych oraz ozdobnych.
Na obszarze dołączonym do ogrodu w XIX wieku urządzono arboretum w stylu
angielskim, ze swobodnym rozmieszczeniem (układem) grup roślinnych.
MOZAIKA RÓŻNYCH STYLÓW OGRODOWYCH
„pierwotnie [Ogród-JZ] miał układ tarasowego, geometrycznego parku o
kompozycji barokowej typu francuskiego, z prostokątnym stawem pochodzącym z
dawnego starorzecza Wisły. [publikacja „Muzeum Ogrodu Botanicznego
Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie – przeszłość i teraźniejszość" Opuscula
Musealia, Volume 25 (2018)].
angielskim, ze swobodnym rozmieszczeniem (układem) grup roślinnych.
Poszerzenie powierzchni ogrodu w XX wieku pozwoliło na stworzenie nowych
działów: zaaranżowanych we współczesnym stylu krajobrazowym, z rekonstrukcją
geometrycznego ogrodu włoskiego, ogródka japońskiego i ogródka wiejskiego.
Dopełnieniem kompozycji Ogrodu są elementy małej architektury: dwie altany, trzy
pergole.
Występują tu różnorodne zbiorniki wodne: duży staw (znajduje się w
najstarszej części ogrodu), sadzawka z fontanną, dwa nieduże stawki, kilka basenów
z roślinami.
Spacerując alejkami możemy dostrzec pomniki Józefa Warszewicza, Mariana
Raciborskiego i Władysława Szafera. Prof. Szaferowi, wybitnemu botanikowi,
zawdzięczamy dzisiejszą aranżację Ogrodu.
UNIKALNE OKAZY ROŚLIN
Znajdują się tu trzy oranżerie:
-najstarszy kompleks szklarniowy Victoria pochodzi z lat 1786–1787.
-Holenderka – storczykarnia pochodzi z 1954 roku.
-Palmiarnia Jubileuszowa wraz z zespołem szklarni tropikalnych została wybudowana
w 1954 roku z okazji 600-lecia Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wśród wyjątkowych okazów, które możemy podziwiać w szklarniach są m. in. ponad 150-letnie sagowce (szklarnia Jubileuszowa) oraz ponad 150-letnia palma (daktylowiec kanaryjski) osiągająca wysokość 14 metrów (kompleks szklarniowy Victoria).
Do najstarszych gatunków roślin znajdujących się na terenie Ogrodu należy:
-ok. 230-letni dąb szypułkowy (Quercus robur L.), zwany dębem Jagiellońskim
– dwa okazy ponad 200-letnie derenia właściwego (derenie Śniadeckiego) posadzone
ok. 1790 roku
– ponad 100-letni cypryśnik.
Na dziedzińcu Collegium Śniadeckiego, od strony ulicy Kopernika, stoi najstarsza
polska robinia akacjowa.
Krakowski Ogród może poszczycić się imponującą, najstarszą i największą wśród
polskich ogrodów botanicznych, kolekcją ok. 500 gatunków i odmian storczyków. Jej
początki sięgają połowy XIX w.
W Muzeum Ogrodu Botanicznego zwiedzający mogą zobaczyć materiały dotyczące
ponad 200-letniej historii Ogrodu, a także ekspozycję przedstawiającą świat tundry
polarnej w Arktyce i Antarktyce.
WYJĄTKOWY EKOSYSTEM W KRAJOBRAZIE MIEJSKIM
Zgromadzona na terenie Ogrodu Botanicznego UJ roślinność ze wszystkich
kontynentów oraz zamieszkujące tutaj różne gatunki zwierząt (puszczyki, wiewiórki,
jeże, kaczki, krogulce, zaskrońce, traszki, żaby i ropuchy) tworzą wyjątkowy
ekosystem w krajobrazie miejskim.
Oprócz funkcji naukowej, dydaktycznej, historycznej, społecznej i rekreacyjnej,
Ogród Botaniczny pełni także funkcję terapeutyczną. Odbywają się tutaj zajęcia
terapii zajęciowej z elementami hortiterapii.
W ramach działalności naukowej w Ogrodzie realizowana jest ochrona ex situ
zagrożonych gatunków roślin Karpat i Wyżyny Małopolskiej oraz wymiana materiału
roślinnego z innymi ogrodami z całego świata.
Na terenie Ogrodu odbywają też wydarzenia kulturalne (koncerty, spektakle plenerowe), a w Muzeum Ogrodu Botanicznego UJ organizowane są wystawy czasowe malarstwa, czy fotografii czy rękodzieła.
Szacuje się, że Ogród rocznie odwiedza ok. 100 000 osób.
Ogród Botaniczny UJ otwarty jest cały rok.
Aktualne godziny zwiedzania są dostępne na stronie Ogrodu: https://ogrod.uj.edu.pl/
